دینداری پست مدرن و از خودبیگانگی ملی

دین از مهم‏ترین عوامل تأثیرگذار بر شکل‏گیری و بقای «هویت ملی» است. هرگونه تحولی بر بروز اجتماعی دین می‏تواند هویت را دستخوش تغییراتی کند. مسئلة این نوشتار آن است که «پست‏مدرنیزاسیون دینداری» چه رابطه‏ای با «از خود بیگانگی ملی» دارد. نوشتار حاضر، به روش تحلیلی و نه پژوهش پیمایشی تلاش می‏کند که رابطة معنادار میان این دو را به اثبات رساند. در تحلیل دینداری پست‏مدرن، به ویژگی‏هایی می‏رسیم که برای احساس تعلق به هویت ملی، مضر و مخرب‏اند؛ از آن جمله می‏توان به سطحی و روبنایی شدن دین، فرقه‏گرایی شدید، مصرفی شدن دین، تبدیل دین به حالتی که از آن به «دین خویشتن» یاد می‏توان کرد و عرفی‏سازی جهان اشاره نمود. این ویژگی‏ها موجب محو الگوها و مرجعیت‏های اصیل، اهداف مشترک ملی، محرومیت جامعه از کارکرد انسجام‏بخشی دین، پلورالیسم و تضعیف جایگاه شعائر و مناسک دینی می‏گردند. این پیامدهای منفی که دامنگیر هویت ملی می‏گردند، بر دامنه و شدت از خودبیگانگی می‏افزایند.